Farmaceutyki czy napoje energetyczne w okresie zdawania ważnych egzaminów dla niektórych osób stają się strategicznym arsenałem środków wspomagających funkcjonowanie. Jednak tego rodzaju „dopalacze” dają wrażenie naenergetyzowania, nie pomagając przy tym skutecznie się uczyć.
Nie oddziałują bowiem na istotne dla przyswajania wiedzy ośrodki w mózgu, jakimi są np. hipokamp czy korę mózgową.
Nie sprawią zatem, że czegoś de facto się nauczymy. Niosą natomiast za sobą szereg skutków ubocznych. Żadne substancje chemiczne nie zastąpią naturalnych metod wspomagania się podczas wzmożonego wysiłku intelektualnego.
Co realnie pomaga skutecznie się uczyć
Dostępnych jest kilka sprawdzonych sposobów na to, by dobrze przygotować się do egzaminów i testów, opanować materiał w sposób trwały, nie narażając się jednocześnie na ryzyko utraty zdrowia. Do tych najbardziej podstawowych należy aktywność fizyczna, dieta i sen.
Jak się okazuje mają one bardzo duży związek z tym, na ile skutecznie przyswajamy wiedzę.
Aktywność fizyczna
Ruch i związany z tym wysiłek fizyczny zwiększają przepływ krwi przez mózg, co sprawia, że zostaje on lepiej dotleniony, a tym samym komórkom nerwowym (czyli również naszym szarym komórkom) dostarczone zostają potrzebne im substancje odżywcze. Badacze zauważyli również, że aktywność ruchowa sprzyja zwiększaniu substancji o nazwie „mózgowy czynnik neurotroficzny”, który sprzyja powstawaniu nowych połączeń nerwowych.
Parafrazując znaną od pokoleń sentencję można powiedzieć, że „w zdrowym ciele, zdrowy mózg”.
Aktywność fizyczna może się okazać bardzo ważna ze względu jeszcze na inny aspekt swojego oddziaływania: sprzyja pozbyciu się lub zredukowaniu napięcia. Przygotowując się do sesji czy innych poważnych egzaminów najczęściej jesteśmy tym bardzo mocno zestresowani.
Nic w tym dziwnego. Jeżeli nam na czymś zależy, staramy się jak najbardziej zmobilizować, aby to osiągnąć.
Jednak w napięciu i stresie nie możemy skutecznie się uczyć. W takim momencie nasz organizm przełącza się na tryb „walcz albo uciekaj”, co w żaden sposób nie pomaga w przyswajaniu wiedzy. Warto zatem uwzględnić w swoim planie dnia czas na porcję sportu.
Takie rozwiązanie zdecydowanie lepiej pomoże w bardziej produktywnym uczeniu się, aniżeli np. spędzenie kolejnej godziny nerwowego ślęczenia nad książką, podczas której orientujemy się, że kolejny raz czytamy bez zrozumienia ten sam wers tekstu.
Dieta i picie dużej ilości wody
Odpowiednia dieta również wpływa na wydolność mózgu. Badania na szczurach karmionych tłuszczami nasyconymi (powszechnie używanymi podczas przygotowań posiłków typu fast food) dowiodły, że sprzyjają one procesom demencyjnym.
Korzystne dla pracy mózgu jest natomiast spożywanie urozmaiconych posiłków, które dostarczają białka, witaminy (zwłaszcza tych z grupy B), soli mineralnych, tłuszczy nienasyconych, bogatych w kwasy omega3 i omega6.
Znajdują się one przede wszystkim w morskich rybach, orzechach i nasionach. Do sprawnej pracy mózgu są również potrzebne węglowodany.
Jedz naturalnie
Na prawidłowe funkcjonowanie pamięci dobrze wpływają warzywa i owoce (np. jagody, jabłka, banany, awokado, szpinak). Zawarta w nich glukoza jest niezbędna do syntezy ATP (trójfosforan adenozy), który zapewnia sprawną pracę neuronów.
Jedząc warzywa i owoce dostarczamy sobie węglowodanów złożonych, co oznacza, że są one stopniowo uwalniane do organizmu, który jest w stanie wykorzystać je do neurogenezy (proces powstania nowych komórek mózgowych). Wspomagamy również swoją pamięć i możliwości uczenia się.
Jeżeli natomiast zastępujemy je węglowodanami prostymi, czyli takimi, jakie znajdziemy w słodyczach, zaburzamy te procesy.
Cukry proste powodują, że błyskawicznie wzrasta poziom glukozy we krwi, ale wskutek uwolnienia insuliny, która zajmuje się jej przetwarzaniem, równie szybko spada. Po takim wahaniu cukru może obniżać się koncentracja i pojawić się senność czy zmęczenie.
Zastrzyk glukozy pochodzący z dostarczenia sobie cukrów prostych nie spełnia więc swojej odżywczej funkcji. Więcej zatem nasz mózg będzie miał pożytku z banana czy jabłka aniżeli z czekoladowego batonika.
i lekko
Nie warto również przejadać się ciężkostrawnymi posiłkami. Lepiej jest jeść częściej i mniej. Objadanie się bowiem sprzyja senności. Jeżeli czujemy, że nasza koncentracja spada i dopada nas zmęczenie, dobrze jest napić się wody.
Woda jest niezbędna dla procesu przewodzenia impulsów nerwowych, od którego zależy m.in. sprawność naszego myślenia.
Sen
Choć podczas przygotowań do egzaminów wielu z nas jest raczej bardziej skłonnych do zarywania nocy aniżeli do przesypiania jej, badania dowodzą, że sen sprzyja uczeniu się i zapamiętywaniu.
Choć podczas snu nic nie robimy, nasz mózg wtedy bardzo intensywnie pracuje.
W tym czasie następuje m.in. proces konsolidacji pamięci, czyli utrwalanie informacji, które przyswajaliśmy w ciągu dnia.
Na samym początku bowiem zdobyte informacje trafiają do hipokampa, który jest odpowiedzialny za pamięć krótkotrwałą. Natomiast podczas snu uruchamiane są procesy konsolidacji śladów pamięciowych.
Informacje zostają więc organizowane, porządkowane i przekazane do kory mózgowej, w której zostają utrwalane, wiążąc się z wcześniejszą wiedzą.
Przerwy też pomagają skutecznie się uczyć
Kora mózgowa odpowiedzialna jest za pamięć długotrwałą. Najskuteczniej jest uczyć się etapami i dbając o odpowiednią ilość snu (czyli ok. 8-9 godzin).
Wówczas nasz mózg ma dużo większą szansę odpowiednio zająć się informacjami i zrobić z nich prawdziwy użytek. Sam sen nie jest nam jednak w stanie zapewnić tego, że raz przeczytane informacje następnego dnia będą dostępne od ręki np. podczas porannego egzaminu.
Potrzebne są powtórki
Zdobywanie i utrwalanie wiedzy w mózgu zachodzi poprzez szlaki neuronalne, które powstają wskutek komunikowania się między sobą grup neuronów. Im częściej impulsy przebiegają danym szlakiem (czyli im częściej do czegoś wracamy), tym bardziej on jest utrwalany.
Nie ma zatem lepszego sposobu na zdobywanie wiedzy niż odpowiednie przygotowanie do tego swojego organizmu poprzez sport, dietę i sen oraz rozpoczęcie przygotowań odpowiednio wcześnie. Pozwoli to mózgowi w lepszym i skuteczniejszym przyswojeniu wiedzy, oszczędzając nam przy okazji niepotrzebnego stresu.
➥ Poznaj fakty o narkotykach
‣ Zobacz leksykon od A do Z
‣ Informator Poradni narkotykowej on-line
Źródła:
Anthes, E., (2009), Six ways to boost brainpower, www.scientificamerican.com– dostęp: 29.04.2017.
Cherry K. (2016), What Is Memory Consolidation?, , www.verywell.com, dostęp: 29.04.2017.