Wartości, samorealizacja, zdrowe życieKażdy z nas, w większym lub mniejszym stopniu, doświadcza w swoim życiu pewnego rodzaju napięcia zwanego stresem.
W niektórych sytuacjach pomaga nam ono podejmować różnego rodzaju wyzwania, w innych – uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie i znacząco wpływa na satysfakcję z życia.
Warto zatem zaopiekować się swoim poziomem stresu i tym samym dowiedzieć się, w jaki sposób ciało reaguje na sytuacje stresogenne, jakie stresory wyzwalają w nas napięcie oraz jak skutecznie mogę sobie z takim stanem radzić.
2 aspekty stresu
Stres jest pojęciem niezwykle szerokim, dlatego trudno pokusić się o jedną precyzyjną definicję. Jednak większość z nich opisuje przede wszystkim dwa kluczowe aspekty jego powstawania, tj. biologiczny i psychologiczny.
Aspekt biologiczny odnosi się do reakcji naszego organizmu na daną sytuację. Wyróżnia się tu trzy fazy:
- alarmową (gdzie otrzymujemy informację o niebezpieczeństwie),
- przystosowania (gdzie staramy się zachować równowagę naszego organizmu),
- wyczerpania (gdzie wskutek radzenia sobie z daną sytuacją ponosimy więcej kosztów niż obecnie posiadamy zasobów, wobec czego funkcjonowanie naszego organizmu zostaje znacząco zaburzone).
Aspekt psychologiczny, najogólniej mówiąc, odnosi się do sposobów zarządzania naszą sferą poznawczą (co myślę), emocjonalną (co czuję) i behawioralną (co robię). Tu również wyróżniamy trzy fazy:
- mobilizacji (gdzie następuje aktywizacja naszych procesów psychologicznych),
- dostrojenia (gdzie nasze psychiczne wysiłki przestają być skuteczne),
- destrukcji (gdzie pojawia się całkowity brak zdolności do poradzenia sobie z sytuacją).
Jak zdefiniować stres
Stres możemy zatem opisać jako biologiczną lub psychologiczną reakcję naszego organizmu na wydarzenia (stresory), które zaburzają naszą wewnętrzną równowagę. Im większy wysiłek konieczny do odzyskania owej równowagi, tym większy poziom odczuwanego problemu.
Stresory – przyczyny stresu
Wyróżnia się stresory biologiczne (np. zaburzenia rytmu okołodobowego związanego między innymi ze snem czy sposobem odżywiania), fizyczne (np. przewlekły hałas, niesprzyjające warunki klimatyczne), społeczne (np. destrukcyjne relacje rówieśnicze, konflikty rodzinne) i psychologiczne (np. trudne sytuacje, których rozwiązanie przekracza nasze obecne możliwości).
Reakcje ciała
W sytuacji budzącej napięcie nasze ciało wysyła nam szereg informacji alarmujących. Najczęściej towarzyszy nam wówczas szybkie bicie serca, przyśpieszony oddech, wysoka potliwość czy silna koncentracja na danej sytuacji.
Brak wdrażania odpowiednich strategii regulujących poziom stresu może doprowadzić do tak zwanego stanu stresu przewlekłego/chronicznego, który wiąże się z licznymi konsekwencjami. Może to być, między innymi, ciągłe zmęczenie, bóle w ciele, wahania nastroju, poczucie bezradności i osamotnienia czy odczuwanie objawów nadmiernego lęku lub nawet depresji.
Trzeci aspekt – pozytywny
Jednak nie każdy stres będzie powodować nieprzyjemne doświadczenia.
Poza stresem negatywnym (tzw. dystres) wyróżnia się pozytywny (tzw. eustres), który może nas mobilizować do działania, podnosić nasz poziom energii lub też skłaniać nas do odwagi, podejmowania zdrowej rywalizacji czy pokonywania swoich lęków.
Być może pojawiło Ci się właśnie pytanie, czemu istnieją między ludźmi tak duże różnice w postrzeganiu danej sytuacji jako stresującej lub nie stresującej. Kluczowa jest tutaj tak zwana ocena poznawcza, jakiej dokonuje wówczas dana osoba.
Każdy z nas dysponuje innymi doświadczeniami, umiejętnościami i zasobami. To właśnie na ich podstawie oceniamy dany stresor. Ocena ta może być dokonywana w oparciu o czynniki rzeczywiste (fakty) lub subiektywne (interpretacje).
Ważna jest również kwestia oceny własnej skuteczności, czyli siły przekonania, że jest się w stanie zrealizować określone działanie lub osiągnąć wyznaczone cele.
Radzenie sobie ze stresem
Istnieje wiele sposobów radzenia sobie z napięciem, dlatego niezwykle istotne jest to, by wypróbować różne z nich i regularnie praktykować te, które okażą się najbardziej pomocne. Najważniejsze jest jednak to, by nie zagrażały one Twojemu zdrowiu i życiu.
- dbałość o higienę swojego snu;
- regularną aktywność fizyczną, która znacząco obniża wewnętrzne napięcie;
- regularną regenerację (np. słuchanie muzyki, czytanie książki, oglądanie Netflixa czy inny odpoczynek);
- unikanie produktów pobudzających (nikotyna, kofeina, alkohol i inne substancje psychoaktywne);
- pracę nad poczuciem własnej wartości i skuteczności oraz budowanie i utrzymywanie dobrych i bezpiecznych relacji z innymi ludźmi.
Co wprowadzić do swojego życia
Warto wprowadzić
Uważność na reakcje swojego ciała i czynniki stresogenne oraz wdrożenie dopasowanych do Twoich potrzeb sposobów radzenia sobie, pozwolą Ci zaopiekować się swoim poziomem stresu, a tym samym osiągnąć wewnętrzny spokój i życiowe szczęście.
Agata Hemmerling-Goc
➥ Szukasz pomocy lub wsparcia?
‣ skorzystaj z młodzieżowego telefonu zaufania 116111
‣ zasięgnij anonimowej porady e-mail lub porozmawiaj na czacie
‣ Pobierz ulotkę z telefonami dla osób poszukujących wsparcia
