strona główna

Narkotyki i mózg a ewolucja: 3 obszary interakcji

Narkotyki i mózg i ewolucja: jakie obszary mózgu zaburzają narkotyki? Mózg to multizadaniowe centrum sterowania z prawdziwego zdarzenia. Z ewolucyjnego punktu widzenia, jest kluczowym narzędziem umożliwiającym adaptację i przetrwanie organizmu. To za sprawą procesu uczenia się. Proces ten odpowiada za interakcje w jakich spotykają się narkotyki i mózg – i wynikające z nich kłopoty.

Mózg jest narządem nie tylko regulującym nasze funkcje fizjologiczne, dzięki którym możemy żyć i wykonywać codzienne czynności. To przecież w nim poddawane są analizie docierające do nas wrażenia, odczucia, obserwacje, innymi słowy – dane, na podstawie których podejmujemy decyzje i ewentualne działania.

Ewolucja a emocje

Z perspektywy naszych przodków te decyzje mogły przesądzić o przeżyciu lub śmierci. Z czasem zdobycze cywilizacyjne pozwoliły człowiekowi uwolnić się od wielu swoich naturalnych zagrożeń i wieść nieco lub – w zależności od okoliczności – daleko spokojniejsze życie.
Myślenie, obok przeżywania emocji, to kluczowe funkcje mózgu, które pozwoliły człowiekowi dokonać tego postępu.

Zdarza się, że przeżywanie emocji lokalizujemy w organach, takich jak serce czy żołądek. Rodzą się one i są przeżywane jednak w naszym multizadaniowym centrum sterowania. Natomiast przyspieszenie bicia serca, motyle w brzuchu na widok ukochanego czy ukochanej są objawem tego, co chwilę wcześniej wydarzyło się w owym centrum.

Przeciwieństwo czy uzupełenienie

O ile przeciwstawienie myślenia i emocji w poprzednich stuleciach miało określone znaczenie (np. wśród romantyków), dzisiaj, w świetle badań, nie ma już potrzeby, aby je wobec siebie antagonizować.

Obie funkcje: myślenie i czucie mogą ze sobą współdziałać, uzupełniać się, pomagać nam w codziennym życiu, a co ważniejsze – czynić nas skuteczniejszymi.

Dość dodać, że funkcjonowanie i komunikacja pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgowymi, które są odpowiedzialne za nasze przetrwanie (począwszy od czynności biologicznych, przez odczuwanie i myślenie), mogą zostać poważnie zaburzone przez narkotyki.
Dotyczy to przede wszystkim trzech obszarów.

Narkotyki i mózg – 3 obszary interakcji

  • Pień mózgu, czyli najbardziej pierwotna część mózgu, która jest odpowiedzialna za utrzymanie funkcji życiowych, takich jak: oddychanie, tętno, przemiana materii, regulacja temperatury ciała, sen, kichanie, pocenie się, wymiotowanie.
  • Kora mózgowa (tzw. kora nowa) to w niej zachodzą najbardziej dostępne świadomości procesy, takie jak pamięć, myślenie, wyobrażanie, planowanie, mówienie, odbiór bodźców słuchowych, wzrokowych. Korzystamy z niej zatem podczas rozwiązywania zadań, rozmów, słuchania muzyki czy czytania książek. Kory nowej, a właściwie jej części czołowej, używamy wówczas, kiedy chcemy podjąć decyzje i analizujemy przewidywane konsekwencje naszych działań.

    To wszystko jest możliwe dzięki temu, że zbudowana jest ona z warstw komórek nerwowych, które specjalizują się w pełnieniu złożonych i różnorodnych funkcji. Nic więc dziwnego, że po rozłożeniu kora nowa zajmuje ok. 2 metrów kwadratowych.

  • Układ limbiczny jest strukturą mózgu odpowiedzialną za odczuwanie przyjemności, postrzeganie i odczuwanie emocji oraz wewnętrzną motywację i zapamiętywanie. Należą do niego korowe i podkorowe (wyższe i niższe) struktury mózgu, m.in. wzgórze, podwzgórze, ciało migdałowate, hipokamp. Jedząc ulubiony przysmak czy dobrze się bawiąc w towarzystwie przyjaciół aktywujemy właśnie ten obszar mózgu.
    Zdolność odczuwania przyjemności oraz emocji ma istotne znaczenie z ewolucyjnego punktu widzenia.
    Motywuje nas bowiem do powtarzania zachowań, które zapewniają nam przetrwanie np. wspomniane jedzenie (szczególnie tak niekorzystne dla zdrowia tłuste i słodkie, które dostarcza potężnej dawki kalorii). Płynąca z tego przyjemność pełni dla nas funkcję nagrody.
    Układ limbiczny może być aktywowany zarówno podczas wykonywania działań, które są dla nas faktycznie korzystne, jak i wręcz przeciwnie – podczas podejmowania ryzykownych i szkodliwych dla nas zachowań (np. spożywanie niezdrowego jedzenia, zażywanie substancji psychoaktywnych).

Jeśli szukasz pomocy

‣ zajrzyj do poradni internetowej
‣ lub skorzystaj z telefonu zaufania

Źródło:
Drugs, Brains, and Behavior: The Science of Addiction, Drug and the Brain, National Instytute on Drug Abuse – dostęp 20.05.2018

Skip to content