Mózg to multizadaniowe centrum sterowania z prawdziwego zdarzenia. Z ewolucyjnego punktu widzenia, jest kluczowym narzędziem umożliwiającym adaptację i przetrwanie organizmu. To za sprawą procesu uczenia się. Proces ten odpowiada za interakcje w jakich spotykają się narkotyki i mózg – i wynikające z nich kłopoty.
Mózg jest narządem nie tylko regulującym nasze funkcje fizjologiczne, dzięki którym możemy żyć i wykonywać codzienne czynności. To przecież w nim poddawane są analizie docierające do nas wrażenia, odczucia, obserwacje, innymi słowy – dane, na podstawie których podejmujemy decyzje i ewentualne działania.
Ewolucja a emocje
Z perspektywy naszych przodków te decyzje mogły przesądzić o przeżyciu lub śmierci. Z czasem zdobycze cywilizacyjne pozwoliły człowiekowi uwolnić się od wielu swoich naturalnych zagrożeń i wieść nieco lub – w zależności od okoliczności – daleko spokojniejsze życie.
Myślenie, obok przeżywania emocji, to kluczowe funkcje mózgu, które pozwoliły człowiekowi dokonać tego postępu.
Zdarza się, że przeżywanie emocji lokalizujemy w organach, takich jak serce czy żołądek. Rodzą się one i są przeżywane jednak w naszym multizadaniowym centrum sterowania. Natomiast przyspieszenie bicia serca, motyle w brzuchu na widok ukochanego czy ukochanej są objawem tego, co chwilę wcześniej wydarzyło się w owym centrum.
Przeciwieństwo czy uzupełenienie
O ile przeciwstawienie myślenia i emocji w poprzednich stuleciach miało określone znaczenie (np. wśród romantyków), dzisiaj, w świetle badań, nie ma już potrzeby, aby je wobec siebie antagonizować.
Obie funkcje: myślenie i czucie mogą ze sobą współdziałać, uzupełniać się, pomagać nam w codziennym życiu, a co ważniejsze – czynić nas skuteczniejszymi.
Dość dodać, że funkcjonowanie i komunikacja pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgowymi, które są odpowiedzialne za nasze przetrwanie (począwszy od czynności biologicznych, przez odczuwanie i myślenie), mogą zostać poważnie zaburzone przez narkotyki.
Dotyczy to przede wszystkim trzech obszarów.
Narkotyki i mózg – 3 obszary interakcji
- Pień mózgu, czyli najbardziej pierwotna część mózgu, która jest odpowiedzialna za utrzymanie funkcji życiowych, takich jak: oddychanie, tętno, przemiana materii, regulacja temperatury ciała, sen, kichanie, pocenie się, wymiotowanie.
- Kora mózgowa (tzw. kora nowa) to w niej zachodzą najbardziej dostępne świadomości procesy, takie jak pamięć, myślenie, wyobrażanie, planowanie, mówienie, odbiór bodźców słuchowych, wzrokowych. Korzystamy z niej zatem podczas rozwiązywania zadań, rozmów, słuchania muzyki czy czytania książek. Kory nowej, a właściwie jej części czołowej, używamy wówczas, kiedy chcemy podjąć decyzje i analizujemy przewidywane konsekwencje naszych działań.
To wszystko jest możliwe dzięki temu, że zbudowana jest ona z warstw komórek nerwowych, które specjalizują się w pełnieniu złożonych i różnorodnych funkcji. Nic więc dziwnego, że po rozłożeniu kora nowa zajmuje ok. 2 metrów kwadratowych.
- Układ limbiczny jest strukturą mózgu odpowiedzialną za odczuwanie przyjemności, postrzeganie i odczuwanie emocji oraz wewnętrzną motywację i zapamiętywanie. Należą do niego korowe i podkorowe (wyższe i niższe) struktury mózgu, m.in. wzgórze, podwzgórze, ciało migdałowate, hipokamp. Jedząc ulubiony przysmak czy dobrze się bawiąc w towarzystwie przyjaciół aktywujemy właśnie ten obszar mózgu.
Zdolność odczuwania przyjemności oraz emocji ma istotne znaczenie z ewolucyjnego punktu widzenia.
Motywuje nas bowiem do powtarzania zachowań, które zapewniają nam przetrwanie np. wspomniane jedzenie (szczególnie tak niekorzystne dla zdrowia tłuste i słodkie, które dostarcza potężnej dawki kalorii). Płynąca z tego przyjemność pełni dla nas funkcję nagrody.
Układ limbiczny może być aktywowany zarówno podczas wykonywania działań, które są dla nas faktycznie korzystne, jak i wręcz przeciwnie – podczas podejmowania ryzykownych i szkodliwych dla nas zachowań (np. spożywanie niezdrowego jedzenia, zażywanie substancji psychoaktywnych).
Jeśli szukasz pomocy
‣ zajrzyj do poradni internetowej
‣ lub skorzystaj z telefonu zaufania
Źródło:
Drugs, Brains, and Behavior: The Science of Addiction, Drug and the Brain, National Instytute on Drug Abuse – dostęp 20.05.2018