Relacje rówieśnicze w podejmowaniu decyzji

To, że relacje rówieśnicze mają na nas wpływ, nie jest żadnym odkryciem Ameryki. Ma to oczywiście, jak wiele innych spraw w życiu, swoje dobre i złe strony.

Czerpane od innych osób wzorce i ich wpływ na nas mogą budować i stymulować do rozwoju np. do angażowania się w pożyteczne aktywności, rozwijanie zainteresowań. Mogą również – niestety – skłaniać do podejmowania zachowań ryzykownych: picia alkoholu, brania narkotyków, palenia papierosów, przypadkowych kontaktów seksualnych, zachowań przestępczych…

Dorastanie – potrzeba przynależności

Zdaniem badaczy w okresie dorastania młodzi ludzie stają się w sposób szczególny podatni na wpływ grupy.

Uzyskiwanie coraz większej autonomii w relacji z rodzicami/opiekunami i uniezależnianie może tworzyć pewną lukę emocjonalną i poczucie osamotnienia.

Zwracanie się w tym okresie życia w stronę innych osób w swoim wieku, zanim jeszcze ostatecznie osiągnie się niezależność, może tę pustkę pomagać wypełnić.

Dokłada się do tego szereg zmian, które zachodzą wówczas w mózgu, w tym zwiększona aktywność układu dopaminergicznego, która nasila zapotrzebowanie na stymulację. Zwiększona ciekawość i chęć poszukiwania wrażeń okazują się wówczas niejednokrotnie silniejsze niż rozsądek, a połączone z brakiem doświadczenia, tworzą wręcz mieszankę wybuchową.

Relacje rówieśnicze wpływają na nasze decyzje

Badacze, chcąc poznać mechanizmy, które mogłyby lepiej wyjaśnić jak relacje rówieśnicze wpływają na podejmowanie ryzykownych decyzji, prowadzą w ostatnich latach badania nad aktywnością mózgu podczas podejmowaniu decyzji.

Jedno z nich zostało przeprowadzone z użyciem symulatorów jazdy. W grze uczestnicy podejmowali decyzje o tym, czy zatrzymać się na danym skrzyżowaniu, czy też przejechać przez skrzyżowanie i zaryzykować kolizję z innym pojazdem, aby jak najszybciej dojechać i wygrać nagrodę pieniężną.

Ryzykowne decyzje dawały szanse na szybsze pokonanie trasy, ale zwiększały również prawdopodobieństwo wypadku, co zdecydowanie oddalało od wygranej.

Każdy uczestnik grał sam i podczas obserwacji przez rówieśników. To pozwalało na porównanie wyników dotyczących podejmowania decyzji w tych dwóch kontekstach społecznych. Okazało się, że młodzi ludzie podejmowali większe ryzyko, gdy obserwowali ich rówieśnicy.

Ci ostatni nie musieli przy tym uciekać się do żadnej presji. Sama obecność rówieśników w inny sposób uwrażliwiała nastolatków na wartość wynagrodzenia ryzykownych wyborów.

Dorastanie to nie dorosłość

W szczególności, w porównaniu z dorosłymi, nastolatki wykazały znacznie większą aktywację rejonów mózgu, które zakłócają podejmowanie decyzji w oparciu o szacunek zysków i strat wiążących się z daną decyzją^[1]Chein J., Albert D., O’Brien L., Uckert K., Steinberg L., Peers increase adolescent risk taking by enhancing activity in the brain’s reward circuitry, National Center for Biotechnology … Continue reading.

Jeżeli sama obecność rówieśników zachęca do podejmowania większego ryzyka, łatwo sobie wyobrazić, jak może być trudno oprzeć w sytuacji, kiedy koledzy czy koleżanki wywierają bezpośrednią presję na zrobienie czegoś ryzykownego.

Część badań sugeruje, że okresem życia, w którym najtrudniej jest oprzeć presji jest okres między 10. a 14. rokiem życia^[2]Steinberg L, Monahan K.C. Age differences in resistance to peer influence. Developmental Psychology. 2007;43 (6):1531–1543, National Center for Biotechnology Information, – dostęp: 30.09.2017.

Pocieszające jest to, że wraz z wiekiem rośnie odporność na presję rówieśniczą i zwiększa się poczucie własnej autonomii i niezależności.

➥ Szukasz pomocy lub wsparcia?

‣ skorzystaj z młodzieżowego telefonu zaufania 116111
‣ zasięgnij anonimowej porady e-mail lub porozmawiaj na czacie

‣ Pobierz ulotkę z telefonami dla osób poszukujących wsparcia
‣ Wyszukiwarka placówek pomocowych