Można zaryzykować stwierdzenie, że duże imprezy sportowe organizowane na przestrzeni wielu lat, takie jak olimpiady czy mistrzostwa świata, nie mogą wręcz obyć się bez kolejnych afer dopingowych. Sportowcy jednak nie są ich jedynymi użytkownikami. Sterydy anaboliczne znajdują swoich amatorów również wśród młodych ludzi dążących do poprawy sylwetki czy dodania sobie pewności siebie.
Doping, dumping, zgon
Środki dopingowe pobudzają układ nerwowy, wyostrzają uwagę, zwiększają wytrzymałość. Ich celem jest zwiększenie siły, koncentracji oraz pokonanie ludzkich ograniczeń – zmęczenia i słabości.
W tym kontekście używa się również pojęcia dumping, które oznacza używanie środków farmakologicznych do uzyskania wzrostu formy, szybkości, wytrzymałości i odporności na ból.
O pierwszym przypadku zastosowania dopingu w sporcie nowożytnym usłyszano w 1865 r. na zawodach pływackich w Amsterdamie. Pierwszy przypadek zgonu odnotowano natomiast w 1896 r. Wówczas to brytyjski kolarz zmarł po zażyciu efedryny.
Już nie raz idole sportowi, którzy dokonywali w swoich dyscyplinach „cudów” i wspinali się na wyżyny ludzkich możliwości nie przechodzili pozytywnie kontroli antydopingowej. Przypadki podejmowania rywalizacji sportowej w nieuczciwy i zagrażający zdrowiu sposób wychwytywane są w mediach co i rusz.
Konsekwencje zażywania środków dopingujących
Zrujnowana kariera, zdrowie czy utrata życia to najczęstsze konsekwencje grożące sportowcom stosującym zabronione środki. Oprócz tego u kobiet i mężczyzn mogą wystąpić różne nieporządane następstwa organiczne.
Zmiany jakie powodują sterydy anaboliczne
Wśród najczęściej spotykanych skutków zdrowotnych zażywania sterydów anabolicznych wymienia się następujące:
- zmiany skórne – pojawienie się lub nasilenie trądziku oraz rozstępów spowodowanych szybkim przyrostem masy mięśniowej,
- łysienie – sterydy przyspieszają proces łysienia; jest to proces nieodwracalny,
- uszkodzenie wątroby – sterydy niszczą strukturę wątroby prowadząc m.in. do jej martwicy,
- zahamowanie wzrostu – większość środków anabolicznych hamuje proces wzrostu kości; jest to niebezpieczne zwłaszcza dla osób w okresie dorastania, w którym dochodzi do zatrzymania prawidłowego rozwoju ciała,
- wysokie ciśnienie krwi – jest to spowodowane szybkim przyrostem masy mięśniowej, do czego nie jest jeszcze przystosowane serce,
- uzależnienie – regularne używanie steroidów anabolicznych prowadzi do uzależnienia,
- zmiany hormonalne – związane z używaniem testosteronu lub jego pochodnymi.
Zmiany hormonalne
Wśród skutków zmian hormonalnych trzeba wymienić
- pojawienie się męskich cech u kobiet, m.in. zarost, męski głos, zaburzenia cyklu, niepłodność,
- oligospermia, czyli obniżenie ilości plemników w nasieniu, prowadzące do niepłodności,
- atrofia jąder (inaczej ich zanik) przejawiająca się kurczeniem się komórek odpowiedzialnych za produkcję testosteronu i nasienia,
- ginekomastia, czyli powiększenie sutków u mężczyzn.
Rodzaje środków dopingujących
Środki o działaniu natychmiastowym:
- pobudzają układ nerwowy (amfetamina, efedryna),
- zwiększają pracę serca i płuc (beta-blokery, beta-mimetyki),
- działają przeciwbólowo (morfina, petydyna, pentazocyna).
Środki o przedłużonym działaniu:
- substancje hormonalne; najpowszechniej stosowaną grupą są tu sterydy anaboliczne (testosteron, metanabol, nondrolon),
- hormony peptydowe (gonadotropina kosmówkowa, somatotropina, czyli hormon wzrostu, insulina),
- doping genetyczny, polegający na wprowadzaniu do krwi odpowiedniego genu lub zmodyfikowanych genetycznie mikroorganizmów, które np. zwiększają masę mięśni czy produkują określone hormony.
Doping amatorski
Młodzi ludzie sięgają po sterydy anaboliczne w przekonaniu, że nie tylko dzięki temu uzyskają imponującą sylwetkę, ale i zwiększą swoją asertywność oraz nabiorą większej pewności siebie. Dla nich trening w siłowni jest niewystarczający.
Badania przeprowadzone wśród młodych ludzi w Polsce pokazują, że głównymi motywami, które pchają ich w to zabójcze dla zdrowia eksperymentowanie z substancjami dopingującymi to: niezadowolenieze swojej budowy ciała, chęć zwiększenia swojej masy ciała oraz poprawa wyników uzyskiwanych na siłowni.
Największe zagrożenie tkwi w tym, że używanie szkodliwych substancji odbywa się w takiej sytuacji poza jakąkolwiek kontrolą. Co więcej, spora część użytkowników nie wie, jakie konsekwencje wiążą się z zażywaniem tych środków. Oznacza to, że młodzi ludzie sięgający po anaboliki trują się i rujnują swoje zdrowie, nie zdając sobie sprawy z długofalowych skutków ich zażywania.
➥ Poznaj więcej faktów o narkotykach
➥ zobacz leksykon od A do Z
Informator Poradni narkotykowej on-line
➥ Szukasz pomocy lub wsparcia?
‣ zajrzyj do Poradni narkotykowej on-line
‣ skorzystaj z młodzieżowego telefonu zaufania
Źródło:
N. Iwanitzky, Z. (2009). Uzależnienie w sporcie wyczynowym, Problemy Narkomanii, 1, 8-34.